Kerk drong bij chirurgen aan op castratie homo’s

NRC
Joep Dohmen
18-4-2012

De Rooms-Katholieke Kerk heeft in de jaren vijftig en zestig bij chirurgen aangedrongen op castratie van om homoseksuele jongens en mannen. Dat blijkt uit verklaringen van wetenschappers die vanmorgen gehoord zijn door de Tweede Kamer.

Hoogleraar medische geschiedenis Mart van Lieburg meldde dat hij met twee chirurgen had gesproken. Zij bevestigden dat ze van een bisschop rechtstreeks opdrachten tot castratie kregen. Om welke bisschop het gaat zei Van Lieburg niet. Na afloop van de hoorzitting nuanceerde Van Lieburg zijn verklaring: “Ik sprak met twee chirurgen. Van een van hen hoorde ik dat de bisschop, die overigens nog leeft, had aangedrongen op castratie van een homoseksuele man.”
Historicus Marnix Koolhaas meldde dat ook pastoors die als biechtvader optraden, homoseksuele jongens rechtstreeks doorverwezen naar chirurgen. Om welke aantallen het gaat, weet Koolhaas niet. “Maar het kan een praktijk zijn geweest die niet ongebruikelijk was”, aldus Koolhaas.

Kamer overweegt onderzoek naar rol psychiatrie bij castratie in jaren zestig

De Tweede Kamer hoorde de wetenschappers naar aanleiding van berichten in NRC Handelsblad. Die krant meldde vorige maand hoe een minderjarige internaatsjongen die aangifte gedaan had van misbruik door katholieke broeders van het internaat Harreveld. Daarna was hij afgeleverd in een katholieke psychiatrische inrichting in Boekel. Vandaar uit werd hij in een katholiek ziekenhuis gecastreerd omdat hij homoseksueel was.
De Kamer overweegt een onderzoek naar de rol van de psychiatrie bij de castratie van jongens en mannen tot in de jaren zestig van de vorige eeuw. Ook de rol van justitie zou nader onderzocht moeten worden. De wetenschappers waarschuwden de Kamerleden dat onderzoekers die moeten speuren in de archieven “politieke dekking” moeten krijgen. Zonder die dekking is het niet zeker dat ook alle archieven opengaan. “Veel archieven zijn immers privébezit”, aldus historicus Theo van der Meer.

Verbazing in Kamer over vondst archiefmateriaal over tientallen oude zedenzaken

Voorafgaand aan de wetenschappers werd Han Moraal van het College van procureurs-generaal gehoord. Hij verbaasde, zo meldt persbureau Novum, de Kamerleden met de mededeling dat het Openbaar Ministerie afgelopen maandag toevallig gestuit is op archiefmateriaal over tientallen zedenzaken tegen geestelijken in de jaren vijftig en zestig. Het gaat om een correspondentiearchief van een voormalig procureur-generaal uit Den Bosch. Daarin wordt melding gemaakt van 54 dossiers die betrekking hebben op zedenzaken tegen geestelijken. In 22 zaken zou dit geleid hebben tot een veroordeling. In nog eens achttien zaken is vervolging ingesteld, maar onduidelijk is met welk resultaat. Dat wordt nog uitgezocht.
Moraal maakte verder bekend dat de Rijksrecherche verschillende onderzoeken heeft uitgevoerd naar ontucht binnen Harreveld, waarbij negentien geestelijken zouden zijn betrokken. Dat heeft geleid tot zes veroordelingen. Over gedwongen castraties van jongeren die in Harreveld verbleven heeft het OM niets kunnen vinden. Volgens Moraal heeft justitie in de jaren vijftig en zestig stevig opgetreden. “Er werd gewoon tot vervolging overgegaan.” Zijn uitlating staat haaks op berichten in de media, waaruit blijkt dat vooral in de zuidelijke provincies katholieke geestelijken vaker op een speciale behandeling konden rekenen van katholieke officieren van justitie.
Moraal verwacht niet dat hij nog meer informatie boven tafel kan krijgen. Het OM deed eerder onderzoek naar strafzaken over misbruik in de katholieke kerk, maar dat was beperkt tot de jaren tussen 1980 en 2010. Dat toch nadere informatie is gekregen, is te danken aan toevalstreffers, zei hij. De Tweede Kamer is er niet helemaal gerust op. Kamerlid van Toorenburg (CDA) schrok van het feit dat bij een beetje doorgraven toch nog nieuwe informatie boven water komt. Ook Kamerlid Arib (PvdA) vroeg waarom het OM dit niet meteen heeft onderzocht. “Hier ben ik heel verbaasd over.”