De Inspectie voor de Gezondheidszorg toetste de instellingen in de gehandicaptenzorg op vier onderdelen: veiligheid, ondersteuningsplan, de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen en de kwaliteit van het personeel en organisatie. Nieuwsuur heeft onderzocht hoe instellingen scoren op deze laatste twee terreinen.

Zweedse banden

Meer dan de helft van de instellingen (57 procent) gaat slordig om met de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen (het opsluiten, afzonderen of vastbinden van cliënten). In een kwart van de gevallen kent het personeel de regels omtrent vrijheidsbeperking niet. Ook wordt nog steeds veel gebruikgemaakt van vrijheidsbeperkende maatregelen.
In 10 procent van de instellingen worden nog altijd Zweedse banden ingezet om cliënten vast te binden. De instellingen waar dit werd geconstateerd hebben een Bopz-aanmerking. Dat betekent dat opsluiten en vastbinden officieel is toegestaan. Maar na de commotie rondom de jongen Brandon werd in 2011 de doelstelling afgesproken Zweedse banden uit te bannen.

Tegen hun zin

In drie instellingen worden cliënten tegen hun zin opgesloten, zonder dat dit juridisch mag. Het gaat om instellingen zonder Bopz-aanmerking. Veel instellingen hebben hun registratie van de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen niet op orde, waardoor het moeilijk is te bepalen hoe vaak dit voorkomt.
In 2007 maakte de inspectie zelf een inventarisatie. Toen werden bijna 100 instellingen in de verstandelijk gehandicaptenzorg onderzocht. 42 procent van de instellingen bleek toen niet te voldoen aan de minimumeisen, 42 procent voldeed deels, en slechts 16 procent was in orde. Het onderzoek van Nieuwsuur toont dat de situatie onveranderd dan wel verslechterd is.

Kwaliteit

Nieuwsuur constateert bovendien dat 52 procent van de instellingen slecht scoort wat de kwaliteit van personeel en organisatie betreft. Deze conclusie wordt ondersteund door de Vereniging van Verpleegkundigen en Verzorgenden. Woordvoerder Francis Bolle noemt het een trend dat steeds lager personeel wordt ingezet bij complexe zorgsituaties.
"De belangrijkste reden om lager opgeleid personeel in te zetten is financieel. Men denkt zo de begroting rond te krijgen. Ook wordt er heel licht gedacht over de complexiteit waar deze verzorgenden voor staan. Met andere woorden: het zou zomaar ook een buurvrouw kunnen doen. En dat is gewoon niet aan de orde", zegt Bolle.