Het hangt ook direct samen met de wijze waarom wij denken over desintegratie en integratie van onze samenleving, over het vormen en vinden van verband en gemeenschap, over het gedragen worden door en het hebben van verantwoordelijkheid voor anderen
Promotieonderzoek schaamte
Uvt
Schaamte is een complexe emotie, maar kan in alle gevallen worden teruggevoerd op een bedreigd zelfbeeld. Dit concludeert Stephanie Welten in haar proefschrift Concerning Shame. Vrijdag 20 januari promoveert zij in de aula van Tilburg University.
Schaamte is een complexe emotie, die opkomt wanneer mindere kanten van ons karakter door fouten aan het licht komen. Dit kunnen eigen fouten zijn, maar dat is niet noodzakelijk. ‘Het meest duidelijke voorbeeld van deze complexiteit is het feit dat schaamte – de emotie over het zelf – ook ervaren kan worden voor de fouten van andere mensen,’ aldus Welten. Zo kunnen mensen zich schamen wanneer in groepsverband de sociale identiteit wordt bedreigd. In dit geval is men bang dat fouten van anderen de eigen reputatie schaden. Maar mensen kunnen evengoed schaamte voelen wanneer zij een empathisch perspectief innemen.
Welten is er in haar proefschrift niet op uit om deze complexe materie nog een tandje ingewikkelder te maken. Zij gaat juist op zoek naar het achterliggende kernprobleem van deze emotie, om de uiteenlopende aspecten ervan te kunnen herleiden tot één punt. Dit kernprobleem is volgens Welten het bedreigde zelfbeeld. Of de aanleiding nu bestaat uit eigen fouten, sociale identiteitsbedreiging of empathische inleving, in alle gevallen wordt de schaamte gevoed door de angst dat het zelfbeeld schade lijdt.
Het gevoel dat schaamte met zich meebrengt is onaangenaam. Waarom zouden we dat gevoel dan opzoeken via empathie? Omdat het ervaren van schaamte nut heeft. Het leert ons om zelfbedreigende situaties te herkennen en te vermijden en functioneert zo als leermechanisme.
Plaatsvervangende schaamte kan zelfs onze prestaties verbeteren: ‘Studenten die zichzelf voorstellen in de positie van een student die zakt voor zijn studieopdracht, gaan vervolgens zelf beter presteren op hun eigen studieopdracht.’
Schaamte kan ons ineen doen krimpen, maar uiteindelijk laten groeien. Of zoals Welten het stelt: ‘ Een wereld zonder schaamte is als Idols zonder jury.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten